Ekspertyza dendrologiczna to kompleksowa i specjalistyczna ocena zdrowia (witalności) oraz struktury drzewa, wykonywana przez wykwalifikowanych dendrologów. Celem ekspertyzy jest ocena kondycji drzewa, wykrycie ewentualnych zagrożeń oraz opracowanie rekomendacji dotyczących pielęgnacji, ochrony lub – jeśli sytuacja tego wymaga – wskazanie konieczności usunięcia drzewa. Ekspertyza jest niezbędna nie tylko z punktu widzenia ochrony środowiska, ale także bezpieczeństwa osób i mienia w otoczeniu drzew, a także planowania i realizacji inwestycji w przestrzeni miejskiej i poza nią.
Dlaczego ekspertyza dendrologiczna jest tak istotna?
Drzewa to organizmy żywe, które często reagują na uszkodzenia, choroby czy ataki szkodników w sposób, którego nie widać na pierwszy rzut oka. Zewnętrzne objawy mogą nie odzwierciedlać faktycznego stanu ich wnętrza, a niektóre zagrożenia są niewidoczne gołym okiem. Dlatego specjalistyczna diagnostyka, jaką oferuje ekspertyza dendrologiczna, jest niezbędna do precyzyjnej oceny zdrowia drzewa oraz identyfikacji ryzyka jego osłabienia czy przewrócenia.
Metody diagnostyczne stosowane w ekspertyzie dendrologicznej
W ocenie stanu drzew stosuje się różnorodne metody i instrumenty, które dostarczają dodatkowych, precyzyjnych informacji, umożliwiających trafniejszą diagnozę. Do najczęściej wykorzystywanych narzędzi należą:
- Ocena wizualna (VTA) – podstawowa i kluczowa metoda, polegająca na szczegółowej obserwacji i analizie drzewa i jego otoczenia w celu wykrycia zewnętrznych objawów chorób, uszkodzeń i innych nieprawidłowości oraz ocenie ich wpływu na kondycję i stabilność drzewa.
- Tomografia akustyczna – nowoczesna, nieinwazyjna technika, która dzięki pomiarom prędkości rozchodzenia się fal dźwiękowych w drewnie pozwala zobrazować wnętrze pnia. Dzięki temu wykrywa się miejsca zgnilizn, pęknięć i innych uszkodzeń, niewidocznych podczas zwykłej oceny wizualnej. Tomografia nie powoduje uszkodzeń drzewa i może być wykorzystywana wielokrotnie do monitorowania jego stanu.
- Wiertarki oporowe – stosowane jako metoda diagnostyczna pozwalająca ocenić gęstość drewna na podstawie oporu wiertła. Są bardziej inwazyjne i stosowane wyłącznie wtedy, gdy inne metody diagnostyczne nie dostarczają wystarczających danych.
- Badania tensometryczne i testy obciążeniowe – mierzą reakcję drzewa na siły mechaniczne, co pozwala ocenić jego stabilność i wytrzymałość oraz ryzyko przewrócenia lub złamania (metoda elasto-inclino).
Należy podkreślić, że sam wynik pomiaru instrumentów diagnostycznych nie daje pełnej informacji o bezpieczeństwie drzewa w jego otoczeniu. Do prawidłowej oceny konieczna jest ekspercka interpretacja danych przez dendrologa, który uwzględnia wszystkie aspekty zdrowotne i mechaniczne drzewa oraz warunki siedliskowe i otoczenie.
Inwazyjne metody diagnostyczne, takie jak wiertarki oporowe, powinny być stosowane wyłącznie wtedy, gdy ocena za pomocą mniej inwazyjnych lub bezinwazyjnych metod nie jest możliwa lub wystarczająca.
Inspekcja korony
Specjalistyczna inspekcja korony wykonywana jest najczęściej za pomocą linowych technik dostępu (wspinaczka drzewna), podnośników lub drabin, zawsze z zachowaniem odpowiednich zasad BHP. Wspinaczka drzewna daje największą precyzję i wnikliwość oceny.
Podczas inspekcji korony ocenia się stan wizualny gałęzi i konarów, zwracając szczególną uwagę na cechy diagnostyczne takie jak osłabienia w miejscach rozwidleń, obecność rozkładu drewna, dziupli, pęknięć oraz stan porośniętych części drzewa (np. jemioła, bluszcz). Poza wzrokową oceną, w ramach inspekcji korony często wykonuje się również badania instrumentalne, np. tomografię akustyczną, pobiera się próbki drewna do dalszych analiz, ocenia się przyrosty pędów i inne wskaźniki zdrowotne.
Wyniki i dokumentacja ekspertyzy dendrologicznej
Efektem przeprowadzonej ekspertyzy jest wskazanie dalszego postępowania z drzewem.
Możliwe warianty to:
- Zachowanie drzewa bez ingerencji, co wymaga szczegółowego uzasadnienia.
- Wykonanie prac pielęgnacyjnych lub wprowadzenie zmian w otoczeniu drzewa, zgodnie ze „Standardem pielęgnacji i cięcia drzew”. Wymaga to opracowania szczegółowego planu działań z wyszczególnieniem najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych.
- Usunięcie drzewa, w sytuacji gdy brak jest innych skutecznych rozwiązań.
Dokumentacja ekspertyzy powinna być przygotowana w formie papierowej oraz elektronicznej i zawierać:
- Zdjęcia drzewa ukazujące koronę, pień, podstawę pnia oraz charakterystyczne elementy, np. wady budowy.
- Parametry miejsca oraz dendrometryczne drzewa: lokalizację, warunki siedliskowe, gatunek, obwód pnia na wysokości 130 cm, wysokość, średnicę korony.
- Szczegółową diagnozę stanu zdrowotnego drzewa wraz z możliwymi przyczynami problemów (np. defoliacja, obecność patogenów, charakterystyczne cechy w strefie korzeniowej, odziomku, pniu, koronie).
- Ocenę statyki i wytrzymałości drzewa z uwzględnieniem odporności na złamanie lub wywrócenie oraz wskazanie potencjalnych zagrożeń.
- Ocenę ryzyka kolizji drzewa z otoczeniem, w tym bezpieczeństwa ludzi i mienia.
- Przypisanie drzewa do odpowiedniej klasy ryzyka na podstawie obowiązujących tabel oceny.
- Jasne, uzasadnione zalecenia dotyczące dalszego postępowania z drzewem lub jego otoczeniem.
Pod opieką ekspertów
W DENDROLOW podchodzimy do każdego drzewa indywidualnie i z najwyższą starannością. Korzystamy z nowoczesnych narzędzi diagnostycznych i sprawdzonych metod, aby dostarczyć rzetelnej i precyzyjnej diagnozy. Oferujemy konsultacje dla osób, które zauważyły niepokojące objawy u swoich drzew. Naszym celem jest ochrona drzew oraz wsparcie inwestorów i właścicieli terenów w podejmowaniu odpowiedzialnych decyzji dotyczących zieleni.
